اما آنچه در اخبار و روايات اهل بيت عليهم السلام درباره ي قم و موقعيت آن روايت شده است, احاديث بسيار فراواني است كه ما تنها براي نمونه بذكر چند حديث بسنده مي كنيم, و خاطر نشان مي سازيم كه ذكر چند حديث در اينجا نه براي اين است كه فضيلت شهر قم و مردم آن را از زبان پيشوايان دين بازگو كنيم, بلكه براي آن است كه بدانيم: قم از نظر روايات هم از جمله ي شهرهاي بلاد جبل و از مناطق حساس و پراهميتي است كه پيوسته مورد توجه ائمه ي اطهار -سلام عليهم اجمعين- بوده و آن بزرگواران نسبت به اين شهر مقدس توجه خاصي داشته و از ديدگاه آنان اين شهر مقدس از آن چنان موقعيت ويژه اي برخوردار بوده است كه همواره در هر فرصت مناسب از آينده درخشاني كه در انتظار آن بوده است گفتگو نموده و آن را پس از كوفه و نجف, از مراكز مهم علمي شيعه, و دانشگاه علوم اسلامي, و پايگاه شيعيان و مأواي دوستان خود, و محل تجمع انصار و ياوران قائم آل محمد صلي الله عليه و آله معرفي نموده اند.
اينك به قسمتي از اين روايات كه شهر مقدس قم را از جمله ي شهرهاي (جبل) و
يا بلاد جبل معرفي مي كند و ضمنا گوشه هائي از فضايل بي شمار مردم اين سرزمين را نيز بازگو مي نمايد توجه فرمائيد:
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
قم در نظر رسول خدا
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
در كتاب تاريخ قم كه ما عين عبارت را از آن كتاب نقل مي كنيم و مرحوم علامه ي مجلسي -عليه الرحمه- نيز روايات مربوط به قم را در جلد 60 بحارالانوار از آن كتاب نقل فرموده است, در حديثي كه از رسول خدا صلي الله عليه و آله درباره ي شهر مقدس قم روايت شده چنين آورده است:
امام جعفرصادق عليه السلام فرمود: كه حديث كرد مرا پدرم محمدباقر و او از پدرش زين العابدين و او از جدش صلي الله عليه و آله كه او فرمود در آن شب كه مرا از اين كلبه ي غبري بر آن گنبد خضرا آوردند (يعني: مرا به آسمانها بردند) نظر صائب من بر بقعه اي افتاد (به زمين جبل) كه بغايت سبز و خرم و زمين او از زعفران نيكوتر و بوي او از مشك خوشتر (بود) پس در اين ميان ناگاه بدان موضع پيري را ديدم كه به زانو درآمده و تكيه بر سر هر دو زانوي خود كرده و برنسي, چه بر سر نهاده, يعني: كلاهي باراني پوشيده پس جبرئيل عليه السلام را گفتم حبيبي اين چه بقعه است و مأوا و منزل كدام قوم است؟
جبرئيل عليه السلام فرمود يا رسول الله اين بقعه را قم گويند, و در اين بقعه, شيعه ي وصي تو و پسرعم تو علي بن ابي طالب عليه السلام باشند.
پس گفتم اي جبرئيل اين پيري كه در اينجا به زانو درآمده است چه كس است؟
گفت: اين عليه اللعنه ابليس است. گفتم از ايشان چه مي خواهد؟ گفت: مي خواهد كه اين طايفه را (يعني شيعيان را) از وصي تو اميرالمؤمنين عليه السلام برگرداند و ايشان را با فسق و فجور خواند, پس گفتم اي جبرئيل مرا به نزديك او بر, جبرئيل عليه السلام مرا به نزديك او برد به كمتر از درفشيدن برقي, و گفتم او را كه اي ملعون برخيز و با طايفه مرجئه ملحده مشاركت كن در زنان و مالهاي ايشان, كه اهل قم شيعه ي من و شيعه ي وصي و پسرعم من علي بن ابي طالب اند (عليه الصلاة و السلام) " 1 ".
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
پاورقي
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
1- تاريخ قم, تأليف حسن بن محمد ترجمه حسن بن علي قمي فصل هشتم ص 93-92 و بحارالانوار ج 60 ص 207 و علل الشرايع ج 2 ص 572
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
قم در نظر اميرالمؤمنين
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
در كتاب بلدان روايت كرده است كه (ابوموسي اشعري) از اميرالمؤمنين عليه السلام پرسيد, چون فتنه ها ظاهر شود و در دنيا هرج و مرج واقع شود و جنگ و آشوب همه جا را فرا گرفته, سالمترين شهرها و بهترين جاها كجاست؟ امام عليه السلام فرمود: بهترين مكانها و سالم ترين شهرها در آن زمان: زمين جبل است
سپس فرمود: چون خراسان يعني: ايران, بهم برآيد (يعني دچار فتنه و آشوب و انقلاب گردد) و ميان اهل گرگان و طبرستان يعني: (مازندران) جنگ و كارزار واقع شود, و سجستان خراب گردد سالمترين شهرها قصبه ي قم خواهد بود.
قم شهري است كه انصار و ياوران كسي كه بهترين مردم است (يعني: حضرت ولي عصر -ارواحنا له الفداء-) از نظر پدر و مادر, و جد و جده, و عمو و عمه, از آن شهر بيرون مي آيد, و آن ناحيه را زهرا مي گويند.
و آن زميني است كه جبرئيل در آن جا فرود آمده است و آن سرزميني است كه از آن آبي بيرون مي آيد كه هر كس از آن بياشامد از درد و رنج خلاصي مي يابد, و آن گلي كه حضرت عيسي عليه السلام از آن صورت شب پره ساخت و در آن دميد و به قدرت خداي تعالي زنده شد و پريد, چنانچه خداي تعالي در اين آيه ي مباركه در قرآن مجيد از آن حكايت مي كند كه: و يعلمه الكتاب و الحكمة و التوراة و الانجيل و رسولا الي بني اسرائيل أني قد جئتكم بآية من ربكم أني أخلق لكم من الطين كهيئة الطير فأنفخ فيه فيكون طيرا باذن الله (آل عمران: 49, 48) (و به او كتاب و دانش و تورات و انجيل مي آموزد, و (او را به عنوان) رسول و فرستاده بسوي بن اسرائيل قرار داده كه به آنها بگويد, من نشانه اي از طرف پروردگار شما برايتان آورده ام, من از گل چيزي به شكل پرنده مي سازم سپس در آن مي دمم و به فرمان خدا پرنده اي مي گردد) بدين آب و گل ساخته است و امام علي بن موسي الرضا عليه السلام از آن چشمه غسل خواهد نمود و از آن مقام كبش يعني: قوچ حضرت ابراهيم عليه السلام و انگشتر سليمان بيرون آمده است. " 1 ".
در اين حديث بطوري كه خواننده ي گرامي ملاحظه مي كند نخست اميرمؤمنان عليه السلام
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
پاورقي
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
1- بحارالانوار ج 60 ص 217 و تاريخ قم ص 90
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
بهترين جا و سالمترين مناطق روي زمين را در وقت هرج و مرج و وقوع فتنه و آشوب, سرزمين ايران اسلامي مي داند و از اين سرزمين به نام (زمين جبل) ياد مي نمايد و در ضمن شهر مقدس قم را جزء بلاد جبل معرفي مي نمايد و سپس در عين حالي كه (بلاد جبل) و سرزمين ايران را از نظر آرامش و امنيت, سالم ترين اماكن روي زمين مي داند هشدار مي دهد كه ايران نيز در بعضي از مواقع بخصوص در موقعي كه دچار انقلاب و اضطراب و دستخوش دگرگونيها گرديد از جنگ و آشوب و فتنه در امان نخواهد ماند و بخش عظيمي از مناطق حساس اين كشور نيز مورد تهاجم و حمله ي دشمنان قرار خواهد گرفت.
و لذاست كه مي فرمايد: (چون خراسان به هم برآمد و ميان اهل گرگان و طبرستان جنگ و كارزار واقع شد و سجستان خراب گرديد) در آن موقع سالم ترين جاها شهر مذهبي قم خواهد بود.
معني اين سخن حضرت آن است كه: چون ايران را فتنه و آشوب و جنگ فرا گرفت و چنين و چنان شد... در آن وقت و زمان است كه بهترين و سالم ترين مواضع زمين جبل, براي كسي كه مي خواهد در امواج خروشان فتنه و آشوب گرفتار نشود و از خطرات و حوادث و پيشامدهاي ناگوار خود را محفوظ نگهدارد و در كام طوفانهاي سهمگين فرو نرود, شهر مقدس و مذهبي قم بهترين و سالم ترين امكنه ي امن و امان است.
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
قم از ديدگاه امام صادق
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
مرحوم علامه ي مجلسي -اعلي الله مقامه- در كتاب بحارالانوار از كتاب تاريخ قم حديثي را درباره ي اين شهر مقدس از امام صادق عليه السلام بدين صورت آورده است:
عن عبدالله بن سنان, سئل أبوعبدالله عليه السلام: أين بلاد الجبل فانا قد روينا أنه اذ رد اليكم الأمر يخسف ببعضها- فقال: ان فيها موضعا يقال له بحر و يسمي بقم, و هو معدن شيعتنا فأما الري فويل له من جناحيه, و ان الأمن فيه من جهة قم و أهله قيل: و ما جناحاه؟ قال عليه السلام: أحدهما بغداد والاخر خراسان, فانه تلتقي فيه سيوف الخراسانيين و سيوف البغداديين, فيعجل الله عقوبتهم و يهلكهم فيأوي أهل الري الي قم فيؤويهم أهله ثم
ينتقلون منه الي موضع يقال له أردستان " 1 ".
عبدالله بن سنان گويد: از امام صادق عليه السلام پرسيدند يا بن رسول الله! سرزمين جبل كجاست؟ كه ما در بعضي از روايات خوانده و شنيده ايم: زماني كه فرمان خداوند (يعني: خلافت و ولايت به شما باز مي گردد) برخي از شهرهاي جبل را ويران مي كنند؟
امام عليه السلام فرمود: در سرزمين جبل, موضعي است كه به آن (بحر) مي گويند و در آنجا شهري است كه آن را قم مي نامند, و آنجا معدن شيعيان ماست. و اما ري پس واي بر (ري)از هر دو بال و طرف آن, چه امن و سلامتي آن به سبب قم و اهل قم است, عرضه داشتند يا بن رسول الله دو جناح, و دو طرف ري كدامند؟ فرمود:
يكي بغداد است و ديگري خراسان - محققا شمشيرهاي (بغداديان) و شمشيرهاي (خراسانيان) (يعني: مردم ايران) در (ري) يعني تهران, به يكديگر خواهد رسيد, و حق تعالي در عقوبت ايشان, يعني (بغداديان) تعجيل خواهد فرمود و آنها را هلاك خواهد نمود پس اهل ري بدين لحاظ به قم پناه مي برند و مردم قم آنها را پناه مي دهند و آنگاه از قم بجاي ديگري كه آن را اردستان مي گويند منتقل مي گردند .
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄
توضيح:
►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
خواننده ي عزيز! همانگونه كه ملاحظه نموديد امام صادق عليه السلام شهر مقدس قم را از بلاد جبل مي داند و بطور ضمني آن را از جمله ي سالم ترين و محفوظترين شهرهاي (بلاد جبل) يعني: ايران, معرفي مي نمايد, و تلويحا در جواب پرسش سؤال كنندگان وقوع خسف, يعني خراب شدن برخي از شهرهاي جبل را تأييد مي نمايد.
و به طور ضمني, با طرح اين سؤال كه آيا شما از جبال مي پرسيد يا از بحر يعني: از قم, سؤال مي كنيد, به حاضرين مي فهماند, كه اگر منظور شما از اين سؤال بلاد جبل است, كه البته همانگونه كه در روايات خوانده و شنيده ايد درست است, و
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
پاورقي
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
1- بحارالانوار, ج 60 ص 212 حديث 20 و تاريخ قم ص 94
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
برخي از شهرهاي جبل, (كه ظاهرا مراد از آن, همان مناطق مركزي و كوهستاني و يا برخي از شهرهاي ايران است) خسف خواهد شد و اما اگر منظورتان از: جبل يا جبال (بحر) و شهر مقدس قم باشد, اين شهر مقدس, مصون و محفوظ است, و آنجا خسف نخواهد شد.
سپس حضرت علت خسف شدن برخي از شهرهاي جبل را جنگ عراق عليه ايران مي داند و آن را اينگونه توضيح مي دهد كه: (فأما الري فويل له من جناحيه) يعني: و اما ري كه مقصود از آن تهران است, پس واي بر ري از هر دو بال و دو طرف آن.
و چون از آن حضرت مي پرسند كه دو بال, و دو طرف ري كدامست, حضرت مي فرمايد دو طرف (ري) يكي بغداد است, و ديگري خراسان, و آنگاه مي فرمايد: به تحقيق كه شمشيرهاي خراسانيان يعني: مردم ايران, و شمشيرهاي بغداديان يعني: حكام خود فروخته بغداد, در (ري) به يكديگر مي رسد, و خداوند در عذاب و عقوبت بغداديان تعجيل مي فرمايد و آنها را هلاك مي گرداند.
مؤلف گويد: از ظاهر عبارت اين جمله كه حضرت فرموده است واي بر (ري) از هر دو بال, و دو طرف آن چنين فهميده مي شود كه فتنه ها و آشوبها و جنگهائي كه در ايران پيدا مي شود شامل شهر (ري) نيز مي شود و آشوبهائي شهر تهران را فرا مي گيرد.
و ظاهرا علت اينكه, امام صادق عليه السلام به خصوص از: (ري) يعني: تهران نام برده است اين است كه:
چون تهران پايتخت و مركز ايران محسوب مي شود و محل اقامت, و مقر فرماندهي, و پايگاه زمامداران وقت به حساب مي آيد از اينرو تمامي فتنه ها و حوادث ناگوار, و وقايع ناشي از جنگ متوجه (تهران) مي گردد, و گوئي اين تهران است كه گاهي با بغداد مي جنگد و زماني فتنه جويان و خرابكاران و شورشيان و منافقان را در داخل كشور سركوب مي نمايد.
نكته ديگري نيز كه از جمله ي مذكور استفاده مي شود (و البته خداوند به حقيقت آن داناتر و آگاه تر است) اين است كه:
ظاهرا ذكر نام خراسان در اينجا اشاره به حركت انقلابي همان سيدهاشمي حسيني و يا سيدحسني خراساني, و ذكر نام بغداد نيز اشاره به ماجراجوئيهاي حكام خود كامه ي
بغداد و جنگ ويرانگر و خانمانسوزي است كه از طرف آن جباران خيره سر و زمامداران فتنه جو بر اين مرد خدا تحميل مي شود و به همين سبب است كه بعضي از شهرهاي جبل خسف, و نگونسار و تخريب و ويران مي گردد و لذاست كه حضرت مي فرمايد: به تحقيق شمشيرهاي خراسانيان و بغداديان در (ري) به يكديگر مي رسد.
در هر صورت ذكر نام ري و اينكه حضرت فرموده است شمشيرهاي خراسانيان و بغداديان در ري به يكديگر مي رسد, يا اينكه مقصود امام عليه السلام از كلمه ي ري همان (تهران) است چنانكه از ظاهر عبارت پيداست و يا اينكه مقصود از (ري) ايران است چنانكه در بعضي از اخبار است كه لشكريان سفياني به بيشتر سرزمينهاي ايران, از زمين فارس و سرزمين خراسان مي رسند.
و احتمال هم دارد كه مراد و مقصود امام عليه السلام ورود لشكريان سفياني به خاك ايران باشد. چه آنكه در بعضي از روايات چنين آمده است كه: و يصعد جيش العراق الي بلاد الجبل يعني ارتش عراق بسوي بلاد جبل حركت مي كند, و در روايات ديگري است كه: سفياني, لشكريان خود را به اطراف ايران گسيل مي دارد تا بدين وسيله از انقلاب اسلامي ايران, و نهضت خراساني جلوگيري كند, و آنها مي آيند تا به بلاد استخر يعني: برخي از شهرهاي فارس مي رسند و بين آنان و ايرانيان جنگ بزرگي واقع مي شود و گروه زيادي از آنان به دست تواناي لشكريان پيروز, و سپاهيان ظفرمند خراساني كشته مي شوند و تار و مار مي گردند, و عده اي هم سرشكسته و دماغ سوخته و شكست خورده, فرار را بر قرار ترجيح مي دهند و پا به فرار مي گذارند و در نتيجه ايرانيان آنان را از ايران بيرون مي رانند.
بنابراين با توضيحاتي كه در پيرامون حديث امام صادق عليه السلام درباره ي قم و تهران متذكر شديم, دور نيست كه: علت پناهنده شدن اهل ري, به شهر مقدس قم همان جنگ عراق عليه ايران بوده و مردم تهران بر اثر صدماتي كه از ناحيه ي جنگ, به شهر تهران وارد مي شود به شهر مذهبي قم پناهنده شوند و امكان هم دارد كه مراد از پناهنده شدن, پناه بردن به علماء كه نگهبانان اصلي شريعت هستند باشد. و خدا داناتر است.
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄
تذكر:
►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
در اينجا لازم است پيش از آنكه از مجموع روايات مربوط به قم نتيجه گيري كنيم توجه خوانندگان گرامي را به اين نكته جلب نمائيم كه: رواياتي كه درباره شهر مقدس قم از ائمه ي معصومين: رسيده است بسيار فراوان, و از مجموع آنها دو مطلب استفاده مي شود كه شايان ذكر است مطلب اول اين كه: شهر مذهبي قم در زمان غيبت حضرت ولي عصر -عجل الله تعالي فرجه الشريف-, محل امن و امان و جايگاه راحتي مؤمنان و پايگاه علماء شيعه, و مركز تبليغات اسلامي و تا حدودي از شر دشمنان و ستمگران و جنايتكاران مصون و محفوظ است.
و مطلب دوم اين كه: شهر مقدس قم نيز مانند ساير شهرهاي بلاد جبل در بعضي از مواقع در دوران پيش از ظهور بخصوص در دوران قيام سيدحسني - و يا سيدحسيني- دچار اضطراب و ناامني خواهد گرديد.
درمورد مطلب اول, از رواياتي كه متذكر شديم, و همچنين روايات مختلفي كه در ضمن بحثهاي متنوع و گوناگون در اين كتاب آورده ايم مصونيت نسبي اين شهر مقدس معلوم مي شود.
و اما در مورد مطلب دوم, روايات چندي در كتب حديث ديده مي شود كه براي استحضار خوانندگان محترم به ذكر سه حديث كه در اين باره وارد شده بسنده مي كنيم.
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
1- در حديثي كه از حضرت موسي بن جعفر عليهماالسلام درباره ي شهر مقدس وارد شده چنين آمده است:
قم عش آل محمد صلي الله عليه و آله و مأوي شيعتهم و لكن سيهلك جماعة من شبابهم بمعصية آبائهم و الاستخفاف و السخرية بكبرائهم و مشايخهم و مع ذلك يدفع الله عنهم شر الاعادي و كل سوء . " 1 ".
قم, آشيانه ي آل محمد صلي الله عليه و آله و جايگاه شيعيان ايشان است, ولكن گروهي از جوانانشان بر اثر معصيت پدرانشان و به واسطه ي سبك شمردن و مسخره نمودن ايشان نسبت به پيرمردان و بزرگانشان به هلاكت خواهند رسيد, و با اين حال باز هم خداوند شر دشمنان و هر بدي را از آنها دفع خواهد نمود.
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
پاورقي
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
1- بحارالانوار ج 60 ص 294 و تاريخ قم ص 98
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
2- در حديث ديگري كه در همين زمينه از امام صادق عليه السلام نقل شده, چنين آمده است كه آن حضرت فرموده:
تربة قم مقدسة, و أهلها منا و نحن منهم, لا يريدهم جبار بسوء الا عجلت عقوبته مالم يخونوا اخوانهم فاذا فعلوا ذلك سلط الله عليهم جبابرة سوء, أما انهم أنصار قائمنا و دعاة حقنا, ثم رفع رأسه الي السماء و قال: اللهم اعصمهم من كل فتنة و نجهم من كل هلكة . " 1 ".
خاك قم مقدس است و اهل قم از ما و ما از ايشان هستيم هيچ ستمگر گردن كشي راجع به قم قصد بدي ننمايد جز آنكه در كيفر او تعجيل شود, و اين در صورتي است كه آنها به برادران ديني خود خيانت نكنند كه اگر خيانت كردند خداوند هم جباران و گردنكشان سوء- و بدترين ستمگران- را بر آنها مسلط گرداند. آگاه باشيد كه آنها ياوران قائم ما و رعايت كنندگان حق ما و دعوتگران مردم بسوي حق ما هستند سپس سر بسوي آسمان نمود و فرمود: خدايا آنها را از هر فتنه و بلائي محفوظ نگهدار, و ايشان را از هر مهلكه اي نجات ده .
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
3- در حديثي كه دهمين پيشواي شيعه حضرت امام هادي عليه السلام از آباء گرام خود از اميرمؤمنان عليه السلام راجع به جريان شب معراج در رابطه با شهر مقدس قم از پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله نقل نموده چنين آمده است كه آن حضرت فرمود:
لما أسري بي الي السماء الرابعة نظرت الي قبة من لؤلؤ لها أربعة أركان و أربعة أبواب كلها من استبرق أخضر قلت: يا جبرئيل ما هذه القبة التي لم أر في السماء الرابعة أحسن منها؟ فقال: حبيبي محمد! هذه صورة مدينة يقال لها قم, يجتمع فيها عباد الله المؤمنون ينتظرون محمد صلي الله عليه و آله و شفاعته للقيامة و الحساب, يجري عليهم الغم و الهم و الأخزان و المكاره قال: فسألت علي بن محمد العسكري عليه السلام متي ينتظرون الفرج؟ قال: اذا ظهر الماء علي وجه الأرض . " 2 ".
چون در شب معراج به آسمان چهارم رسيدم نظر كردم به قبه اي كه از لؤلؤ بود و چهار ركن و چهار در داشت كه همه ي آنها از استبرق سبز بودند به جبرئيل
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
پاورقي
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
1- بحارالانوار, ج 60 ص 218 ح 49 و چاپ بيروت ج 57 همان صفحه و تاريخ قم ص 93
2- بحارالانوار ج 18 ص 311 ح 21, اختصاص شيخ مفيد ص 102-101 و تاريخ قم ص 96
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
گفتم: اين چه قبه اي است كه نيكوتر از آن در آسمان چهارم نديدم؟ گفت: اي حبيب من محمد! اين صورت شهري است كه به آن قم گفته مي شد كه در آن بندگان مؤمن خدا گرد مي آيند و اميدوار به محمد صلي الله عليه و آله و شفاعت او در قيامت و روز حساب هستند بر آنها هم و غم و اندوه و رنجها و سختي ها و ناراحتي ها وارد شود راوي گفت: از امام دهم عليه السلام پرسيدم: چه وقت انتظار فرج خواهند داشت؟ فرمود: هر گاه آب بر روي زمين- قم- ظاهر شود .
با توجه به روايات ياد شده معلوم مي شود كه امنيت شهر مقدس قم يك امنيت نسبي, و مصونيت آن هم مشروط به شروطي است كه اگر آن شروط از ميان برود و مردم با ارتكاب اعمال خلاف شرع و اخلاق سرنوشت خود را تغيير دهند امنيت نيز از اين شهر مقدس برداشته مي شود.
و اما در مورد ظاهر شدن آب بر روي زمين قم كه در پايان حديث سوم آمده است, هر چند بسياري از محققان و مؤلفان و پژوهشگران آثار اهل بيت عليهم السلام در اين باره اظهار نظرهاي مختلف و متفاوتي ابراز داشته اند, ولي به نظر ما دور نيست كه منظور از ظاهر شدن آب در روي زمين قم همين سد فعلي قم سد پانزده خرداد باشد. " 1 ".
زيرا: ظاهر شدن آب بر روي زمين بدين صورت كه به شكل درياچه اي نمايان شود كه آب در روي زمين ظاهر باشد تاكنون سابقه نداشته است.
نتيجه ي بحث:
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
با تحقيق مختصري كه در مورد موقعيت جغرافيايي قم و مصونيت نسبي اين شهر مقدس از گزند حوادث, به عمل آورديم, نتيجه اي كه از اين تحقيق بدست مي آيد اين است كه: شهر مقدس قم چه از نظر تاريخ و چه از نظر حديث و ديدگاه امامان معصوم عليهم السلام, از زمره ي بلاد جبل است. و روي اين حساب دور نيست كه مراد رسول خدا صلي الله عليه و آله در حديث سابق الذكر كه به جعفر بن ابي طالب فرموده است (آن كس كه
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
پاورقي
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
1- فرمان احداث سد پانزده خرداد در سال 1366 هجري شمسي از سوي رهبير كبير انقلاب و بنيانگذار جمهوري اسلامي (حضرت امام خميني -رضوان الله تعالي عليه-) صادر و در تاريخ پانزده اسفند ماه 1373 شمسي افتتاح, و هم اكنون مراحل تكميلي آن در شرف اتمام است
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄◄►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►►
پرچم را به دست حضرت قائم عليه السلام مي سپارد او از نسل تو است و او با ذلت و خواري در زمين جبل, داخل مي شود و با عزت و سربلندي از آنجا بيرون مي آيد) مقصود حضرت از زمين جبل (شهر مقدس قم) باشد چه آنكه حضرت فرموده است (و يخرج منه عزيزا) و كلمه ي خروج در لغت عرب به معناي ظهور و آشكار شدن و قيام كردن است عليهذا مي توان گفت: كه نخستين محل خروج و اولين نقطه ي منطقه ي نهضت سيدحسني كه از آنجا قيام خواهد كرد, شهر مقدس قم خواهد بود. و گرچه در بسياري از روايات نام شهرهاي مختلفي از قبيل قم و قزوين و طالقان و ري و هممدان و خراسان و امثال آنها به چشم مي خورد. اما ترديدي نيست كه بنابر بعضي از روايات مصرحه, نقطه ي مركزي قيام و محور اساسي نهضت شورانگيز سيدحسني از طرف قزوين و طالقان و ديلم است كه البته همگي مناطق مذكوره از بلاد جبل, و جزء (عراق عجم) محسوب مي شوند.
و بطوري كه ملاحظه فرموديد رسول خدا صلي الله عليه و آله نيز فرموده است يدخل الجبل ذليلا و يخرج منه عزيزا يعني از اول كه به سرزمين جبل وارد مي شود به طور ذلت و ناشناس و مجهول القدر است و بعدا با عزت و سربلندي از آنجا قيام خواهد نمود.
و از اين عبارت چنين استفاده مي شود كه حتي اگر ما نپذيريم كه قيام چنين شخصيت بزرگواري از شهر مقدس قم باشد, باز هم بالاخره مي توان گفت كه: بهر حال قيام چنين شخصيت آزاده اي از مناطق حساس و مهم و مركزي ايران مانند- قم و قزوين و همدان و ري و طالقان- و امثال آنها از سرزمين جبل خواهد بود.
و جالب اينكه: امام صادق عليه السلام نيز كه درباره ي حدود جغرافيايي منطقه ي قيام سيدحسني با مفضل بن عمر, سخن گفته است در يك جمله ي كوتاه با عبارت ثم يخرج الحسني الفتي الصبيح, من نحو الديلم و قزوين به همه ي مناطق نامبرده از زمين جبل, اشاره فرموده است.
بنابراين از آنچه تا بدينجا گفتيم بخوبي روشن مي شود كه اين تصور: كه برخي عقيده دارند خروج سيدحسني از خراسان صورت خواهد گرفت تصوري سطحي و بي ريشه است هر چند كه: مطابق تحقيقاتي كه مؤلف درباره ي آن سيد انقلابي بعمل آورده است, وي اصالتا خراساني و از مردم سرزمين خراسان است.